Tìm hiểu tiến trình Client Server Runtime Process trên Windows

Kể từ hệ điều hành Windows 7 trở đi, Windows đã được Microsoft nâng cấp và trang bị thêm rất nhiều tính năng hữu ích, đặc biệt là các phiên bản mới như Windows 10, Windows 11.. mà chúng ta vẫn đang sử dụng hằng ngày.

Và cũng chính vì thêm vào nhiều cái mới như vậy mà khi mở Task Manager lên, bạn sẽ thấy rất nhiều tiến trình với cái tên lạ hoắc, chưa thấy bao giờ.

Client Server Runtime Process là một cái tên như vậy !

Và để trở lại với chuỗi bài viết tìm hiểu về các tiến trình chạy ngầm trên hệ thống trên Windows thì trong bài viết này, mình sẽ cùng các bạn đi tìm hiểu Client Server Runtime Process, xem nó là gì nhé !

#1. Client Server Runtime Process (csrss.exe) là gì?

Client Server Runtime Process (với file thực thi csrss.exe) là một tiến trình rất quan trọng trên hệ điều hành Windows.

Tiến trình này thực ra không mới, nó đã được Microsoft tích hợp lần đầu tiên trong phiên bản Windows NT 3.1

Csrss.exe là thứ sẽ đảm nhận cho các chuyển động đồ họa: bao gồm vẽ ra toàn bộ những thứ bạn thấy trên màn hình, quản lý cửa sổ đang mở và rất nhiều tính năng quan trọng khác của hệ điều hành Windows.

Tuy nhiên, từ phiên bản Windows NT 4.0 phát hành năm 1996 thì Client Server Runtime Process đã không còn đảm nhận tất cả các chức năng mình kể trên nữa, mà một phần đã được chuyển sang cho Windows Kernel.

Tuy vậy, nhiều chức năng trên hệ điều hành Windows vẫn phải cần phải có csrss.exe để hoạt động được bình thường, trong đó có tính năng Tắt máy (Shutdown) – một trong những tính năng không thể thiếu của mọi hệ điều hành.

Lấy ví dụ đơn giản, từ Windows 7 trở về trước, csrss.exe chính là thứ vẽ ra trên màn hình cửa sổ Command Prompt (CMD) khi được yêu cầu để bạn có thể nhìn thấy và tương tác được với Command Prompt.

Nhưng từ Windows 7 trở lên, việc này được thực hiện bởi Windows Console Host (conhost.exe). Tuy vậy, muốn khởi chạy tiến trình conhost.exe thì vẫn phải nhờ đến csrss.exe mới thực hiện được.

Điều đó có nghĩa là, Microsoft đã giảm bớt nhiệm vụ cho Client Server Runtime Process, có thể khi sử dụng máy tính, chúng ta ít tương tác với Client Server Runtime Process nhưng nó vẫn là một tiến trình cực kỳ quan trọng, đảm nhận những chức năng quan trọng của Windows OS.

#2. Có thể tắt csrss.exe trên Windows được không?

Câu trả lời là KHÔNG, chắc chắn là KHÔNG nha các bạn !

Và mình cũng chưa nghĩ ra lý do gì để tắt một tiến trình quan trọng như vậy cả ^^, nếu đọc từ đầu bài tới giờ thì bạn sẽ hiểu là tại sao.

Nhưng nếu muốn bạn vẫn có thể thử tắt Client Server Runtime Process đi.

Cách thực hiện rất đơn giản thôi, đầu tiên bạn bấm tổ hợp CTRL + SHIFT + ESC để mở Task Manager ra => sau đó tìm kiếm Client Server Runtime Process trong danh sách các tiến trình đang chạy trong Windows.

Sẽ luôn ít nhất một hoặc vài tiến trình csrss.exe đang chạy nền trong suốt quá trình bạn sử dụng Windows.

Khi đã xác định được csrss.exe trong Task Manager => bạn hãy click chuột phải lên Client Server Runtime Process => và chọn End Task thì bạn sẽ nhận được thông báo rằng việc dừng tiến trình này sẽ làm cho Windows bị tắt theo như khi bạn cố tắt một tiến trình hệ thống nào đó.

Nếu vẫn vẫn chầy cối tích vào ô Abandon unsaved data and shutdown => rồi bấm vào Shutdown thì lần này Windows của bạn sẽ không tắt như trong cảnh báo đâu.

Thay vào đó, bạn sẽ nhận được cửa sổ thông báo Unable to terminate process : Access is denied, bởi vì Client Server Runtime Process là một tiến trình được bảo vệ bởi Windows và bạn sẽ không có cách nào để tắt tiến tiến trình này trên Windows..

Bên cạnh đó, Client Server Runtime Process luôn được khởi động cùng Windows để đảm bảo một số tính năng hoạt động bình thường.

Nếu tiến trình này gặp lỗi không thể khởi động được thì ngay lập tức, Windows của bạn sẽ bị lỗi màn hình xanh (BSOD) huyền thoại với mã lỗi  0xC000021A.

Điều này thể hiện mức độ quan trọng của csrss.exe đối với hệ điều hành Windows 10, 11 nói riêng và các phiên bản hệ điều hành Windows nói chung.

#3. Client Server Runtime Process có phải là virus không?

Câu hỏi có vẻ hơi thừa nếu như bạn đã đọc từ đầu bài viết đền giờ 😀

Nhưng sẽ hữu ích cho những bạn lười đọc, không chịu đọc từ đầu mà bấm vào mcụ lục tụt xuống tận đây !

Chắc hẳn bạn sẽ thắc mắc rằng tại sao lại có nhiều tiến trình có tên Client Server Runtime Process chạy cùng lúc như vậy, nhưng bạn yên tâm vì điều đó là rất bình thường với tiến trình này, nó cũng giống như Service Host vậy.

Tuy nhiên cái csrss.exe mà bạn thấy trong Task Manager hoàn toàn có thể là virus đang giả mạo. Để kiểm tra thì cách đơn giản nhất là bạn hãy click chọn vào tiến trình csrss.exe mà bạn nghi là virus rồi bấm End Task.

Nếu Task Manager hiện lên bản thông báo không thể dừng tiến trình như phần #2 bên trên thì đó là csrss.exe hàng “real” và ngược lại thì đó là virus giả mạo.

Tất nhiên, đây chỉ là những bước kiểm tra rất căn bản, không có tác dụng đối với các loại virus thông minh đâu nha các bạn !

Ngoài ra, để xác định đâu là csrss.exe thật, bạn hãy click chuột phải vào Client Server Runtime Process trong Task Manager rồi chọn Open file location để kiểm tra vị trí của nó.

Lập tức một cửa sổ File Explorer hiển thị thư mục C:\Windows\System32 chứa tập tin csrss.exe xuất hiện trên màn hình.

Tất cả các các tiến trình hệ thống sẽ luôn có file thực thi *.exe nằm trong thư mục Windows\System32 của phân vùng bạn cài Windows, csrss.exe cũng không ngoại lệ.

Rất nhiều malware, virus có thể giả mạo Client Server Runtime để tránh bị phát hiện bởi Windows Defender của Windows 10, Windows 11.. và các phần mềm diệt virus khác.

Trường hợp bạn bấm Open file location và phát hiện ra csrss.exe không nằm trong thư mục System32 thì đó chính là virus giả mạo. Hãy xóa file này ngay lập tức và dùng phần mềm diệt virus quét toàn bộ Windows để loại bỏ virus nhé !

#4. Lời kết

Như vậy là mình đã vừa cùng các bạn tìm hiểu về một trong những tiến trình cực kỳ quan trọng trên hệ điều hành Windows là Client Server Runtime Process (csrss.exe) rồi nhé.

Đọc xong bài này mà gặp thánh nào phán cái Client Server Runtime trong Task Manager là virus thì bạn cứ mạnh dạn vả thật mạnh vào mồm thanh đó nhé =))

Việc có nhiều tiến trình này chạy ngầm cùng lúc trên Windows là điều hoàn toàn bình thường. Hy vọng bài viết này sẽ có ích cho các bạn. Chúc các bạn thành công !

CTV: Nguyễn Thanh Tùng – Blogchiasekienthuc.com